Nowe prawo pogrzebowe — Co musisz wiedzieć?

Nowe prawo pogrzebowe od dawna było potrzebne nie tylko całej branży funeralnej, ale wszystkim Polakom. Sprawdź, jakie zmiany niesie ono za sobą i co nowego pojawi się w wielu sprawach dotyczących pogrzebu oraz wszystkich czynności z nim związanych.

Spis treści:

1. Nowe prawo pogrzebowe — kiedy wejdzie w życie?
2. Co zmieni się w organizacji ceremonii pogrzebowej?
3. Jakie będą obowiązki rodziny zmarłego?
4. Czy zmiany wprowadzone przez nowe prawo pogrzebowe, wpłyną na koszty pogrzebu?
5. Inne zmiany wprowadzane przez nowe prawo pogrzebowe

Przepisy, które obecnie są stosowane, czyli tak zwana ustawa pogrzebowa to zbiór rozwiązań całkowicie przestarzałych i nieprzystających do współczesnej rzeczywistości. Całkiem sporo spraw jest w niej opisane tak jak w ustawach przyjętych w czasach II RP, czyli około 100 lat temu. Od tego czasu świat poszedł naprzód i nowelizacja prawa pogrzebowego stała się pilnie potrzebna.

Nowe prawo pogrzebowe — kiedy wejdzie w życie?

Kiedy więc zacznie działać nowe prawo pogrzebowe, na które czeka, ale też trochę się obawia cała branża pogrzebowa? Ustawa miała wejść w życie 1 czerwca 2023 roku, jednak wciąż trwają nad nią prace i nie została ona ostatecznie przegłosowana. Wcześniejszy termin, jakim był marzec 2023, już został z powodu przedłużających się prac zmieniony właśnie na czerwiec. Zakończenie prac spodziewane jest w ciągu kilku najbliższych miesięcy, więc prawdopodobnie wejdzie ona w życie jeszcze w tym roku. Dokładna data będzie jednak znana dopiero po ostatecznych zatwierdzeniach w sejmie i senacie. Ponieważ obecna ustawa pogrzebowa pochodzi z 1959 roku, to konieczne było właściwie napisanie jej od nowa. Sporo przepisów, które zostaną wprowadzone przez nową ustawę, ma zaplanowane dość długie vacatio legis, czyli termin ich wejścia w życie jest mocno odsunięty w czasie. Przykładowo elektroniczne księgi cmentarne będą obowiązkowe od 2026 roku, a regulaminy cmentarzy staną się wymagane od końca sierpnia 2023. Firmy zajmujące się usługami pogrzebowymi do ostatniego dnia sierpnia 2023 będą musiały złożyć wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców pogrzebowych. Najdłuższy termin został ustalony na dostosowanie się krematoriów do nowych wymogów emisyjnych.

Co zmieni się w organizacji ceremonii pogrzebowej?

Od strony tego, jak będzie wyglądać ceremonia pogrzebowa, nie będzie żadnej rewolucji. Jakie więc zmiany w branży pogrzebowej wynikną z nowej ustawy? Zmiany dotkną głównie organizacji cmentarzy oraz firm pogrzebowych. Wprowadzona zostanie także instytucja koronera i elektroniczne karty zgonu. Nowe obowiązki dotyczące pogrzebów będą dotyczyć zatem w największej mierze przedsiębiorców pogrzebowych. Cała branża funeralna ma zostać ‘ucywilizowana’ i stać się znacznie mocniej uregulowana. Dzisiaj usługi pogrzebowe można prowadzić tak jak każde inne bez spełniania specjalnych wymagań.

Według propozycji, które zawiera nowelizacja prawa pogrzebowego, firmy, chcące zajmować się pogrzebami będą musiały złożyć wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców pogrzebowych. Aby taki wpis otrzymać, będą musiały spełnić szereg wymagań takich jak:

• odpowiednia lokalizacja – na terenie przeznaczonym pod działalność usługową;
• posiadanie niezbędnego wyposażenia – między innymi lodówki do przechowywania zwłok, karawanu;
• odpowiednią liczbę pracowników, którzy będą mieli stosowne uprawnienia. Ich wydawaniem miałaby się zająć Polska Izba Branży Pogrzebowej.

Konieczność zatrudniania wykwalifikowanych pracowników na etat może uderzyć w mniejsze przedsiębiorstwa, które zatrudniają pracowników na umowach lub też dorywczo do konkretnych zadań. Takie zmiany mają na celu podniesienie standardu usług oferowanych przez branżę funeralną. Co oczywiście może skutkować podniesieniem kosztów prowadzenia takiej właśnie działalności. Duże renomowane firmy uważają, że to dobrze i że one już spełniają większość wymagań, a nowe prawo pogrzebowe pozwoli ograniczyć nieuczciwą konkurencję działającą często w szarej strefie i unikającą płacenia podatków.

Zmiany obejmą także prowadzenie krematoriów do spopielania zwłok. Obecnie nikt dokładnie nie wie nawet, ile jest w kraju przeprowadzanych kremacji, ponieważ nie prowadzi się takiej statystyki. Zmiany dotyczyć będą między innymi materiałów, z jakich powinny być wykonywane trumny do spalania. Dzisiaj najczęściej są to trumny kartonowe, które jednak zawierają mnóstwo szkodliwych dodatków. Wszystkie krematoria będą musiały także spełniać normy w zakresie emisji spalin oraz raportować ich ilość Wojewódzkim Inspektoratom Ochrony Środowiska. Nowinką ma też być niepalny element trumny z trwale naniesionym numerem, który ma zapobiec możliwościom jakichkolwiek pomyłek przy wydawaniu czy transporcie prochów.

źródło: opracowanie własne

Jakie będą obowiązki rodziny zmarłego?

Prawo pogrzebowe określa także obowiązki rodziny zmarłego. Tutaj prawdopodobnie nie zajdą żadne zmiany w tym, kto jest zobowiązany do organizacji pogrzebu. Obecne rozwiązania nie nakładają na rodzinę, nawet najbliższą, obowiązku zajęcia się pogrzebem zmarłej osoby. Jeżeli więc nikt nie podejmie się tego zadania, organizacją zajmuje się państwo, a konkretnie gmina. Jest to gmina, w której nastąpił zgon danej osoby, niezależnie od miejsca jej zameldowania czy też faktycznego zamieszkania. Nowa ustawa nie zmieni w żaden sposób bardzo ważnej kwestii, jaką jest zasiłek pogrzebowy. To świadczenie jest regulowane przez ustawę O emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie dodatek pogrzebowy wynosi 4 tysiące złotych i może go odebrać ten, kto poniósł koszty pogrzebu. Zgodnie z ustawą może to być:

• członek rodziny zmarłego;
• pracodawca zmarłego;
• dom pomocy społecznej
• gmina
• powiat
• kościół lub związek wyznaniowy;
• osoba obca.

Zatem jeśli nikt nie zajmie się organizacją pogrzebu, zadanie to przejmie gmina i będzie ona mogła skorzystać z zasiłku pogrzebowego, jeśli danej osobie on przysługiwał. Polska Izba Branży Pogrzebowej od dłuższego już czasu walczy o zmianę wysokości zasiłku. Według niej powinien on wynosić 200 procent średniego wynagrodzenia, czyli obecnie powinno to być około 8 tysięcy złotych. Na takie zmiany jednak niezbyt chętnie patrzy państwo, które raczej daje sygnały o możliwym podniesieniu kwoty zasiłku pogrzebowego wypłacanego przez ZUS do sumy 4,5 albo 5 tysięcy złotych. Według danych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej kwota wypłacanych zasiłków to około 1,7 miliarda złotych rocznie. Podniesienie zaledwie o 500 złotych wypłacanej kwoty to koszt około 200 milionów złotych. Właśnie dlatego nie należy się raczej spodziewać ani szybkich, ani dużych wzrostów tego świadczenia.

Czy zmiany wprowadzone przez nowe prawo pogrzebowe, wpłyną na koszty pogrzebu?

Koszty pogrzebowe to jedna z rzeczy, która martwi każdą rodzinę zmarłego. Zakłady pogrzebowe, które zarabiają na organizacji pogrzebów, muszą w nowej sytuacji przeprowadzić kalkulację kosztów i dostosować swoje cenniki. Koszt, jaki ponosi rodzina na urządzenie tej ważnej ceremonii, jaką jest pogrzeb to rzecz, którą zainteresowana jest zatem i ta rodzina i cała branża funeralna. Wymogi, jakie zostaną nałożone na firmy pogrzebowe, mogą spowodować wzrost ich kosztów, co z pewnością zostanie przełożone na klientów. Powinno to jednak również wyeliminować z branży zakłady, które wykonują swoje usługi bez odpowiedniej staranności czy znajomości tematyki. Tym bardziej ważne stają się starania o podniesienie kwoty, na którą może liczyć każdy, pobierając dodatek pogrzebowy. Obecnie jego wysokość często nie starcza nawet na połowę kosztów organizacji pogrzebu. Oczywiście ten koszt zależy od wielu czynników, ale wydaje się, że zasiłek pogrzebowy powinien być znacznie wyższy niż obecnie.

źródło: opracowanie własne 

Inne zmiany wprowadzane przez nowe prawo pogrzebowe

Największą zmianą organizacyjną będzie wprowadzenie Centralnego Systemu Cyfryzacji, do którego będą trafiały dane ze wszystkich etapów postępowania po zgonie osoby. Akt zgonu będzie, podobnie jak e-recepty, wydawany w postaci cyfrowego kodu, które będzie można podawać w urzędach i przy załatwianiu wszelkich spraw związanych z tą smutną uroczystością, jaką jest pogrzeb.

Taka cyfryzacja powinna znacznie ułatwić i przyśpieszyć wszelkie działania biurokratyczne, jak i wyeliminować możliwość bardzo przykrych pomyłek, jakie mogą się zdarzyć w takiej działalności.

Zgodnie z ustawą ma się pojawić zupełnie nowa instytucja w postaci koronera. Będzie on miał obowiązek w ciągu 4 godzin wystawić wszystkie dokumenty (w formie elektronicznej), w przypadkach mniej typowych. Wezwania koronera będzie mogła dokonywać policja lub też lekarz rodzinny.

Zmiany będą dotyczyły także cmentarzy. Każdy cmentarz będzie musiał prowadzić elektroniczną dokumentację. Do tej bazy będzie miał dostęp każdy i będzie mógł online sprawdzić, gdzie jest grób danej osoby, jaki jest jego rodzaj czy do kiedy został on opłacony. Taki system działa dzisiaj na przykład na komunalnych cmentarzach w Warszawie i jest on niezwykle wygodny. Jednak jego wprowadzanie na małych cmentarzach parafialnych w całej Polsce może stanowić problem dla ich administratorów.

Kolejnymi zmianami ma być doprecyzowanie, nie do końca jasnych dzisiaj, zagadnień. Są to między innymi dokładne definicje grobu i jego rodzajów oraz praw własności z nim związanych. W wielu miejscach stare cmentarze są już w pełni zapełnione i sprawa likwidacji starych grobów staje się coraz większym problemem. Tutaj też przepisy mają zostać sformułowane dokładniej, niż jest to obecnie. Aby likwidacja grobu była możliwa, będzie musiało wygasnąć prawo do grobu oraz ostatni pochówek w tym miejscu będzie musiał być co najmniej 20 lat wcześniej.

Zmiany dotyczą także transportu zwłok z zagranicy, który będzie wymagał mniej biurokracji, co pozwoli na skrócenie czasu jego załatwiania.

Występowanie o zasiłek pogrzebowy przez firmę będzie również odbywało się w całości elektronicznie. Powinno to przyspieszyć procedurę i zmniejszyć liczbę błędów.

Cała branża funeralna czeka zatem na ostateczny kształt, jaki przyjmie ustawa pogrzebowa oraz na termin jej wejścia w życie. Właśnie od tego, jak będzie wyglądać ta nowelizacja prawa pogrzebowego, zależeć będzie wiele spraw związanych z tym, jak będzie wyglądać i ile będzie kosztować pogrzeb. Nowe prawo pogrzebowe powinno z punktu widzenia osoby załatwiającej pogrzeb bliskiej osoby, ułatwić wiele spraw i przyspieszyć wszystkie konieczne formalności.

Skorzystaj z darmowej konsultacji, aby przygotować się do nowych wymogów przechowywania zwłok.

lub